Od niedawna, a dokładnie od 1 kwietnia 2024 r., prace domowe w szkołach podstawowych zostały wycofane lub stały się nieobowiązkowe. Ta decyzja budzi sprzeczne opinie - z jednej strony prace domowe ułatwiają utrwalenie materiału, z drugiej zabierają dzieciom mnóstwo czasu po szkole i generują stres. Jakie są najważniejsze wady i zalety prac domowych?
Prace domowe towarzyszyły polskim uczniom od wielu lat. Ich celem było rozszerzenie, utrwalenie i pogłębianie wiedzy nabytej podczas zajęć edukacyjnych w szkole. Z czasem jednak rodzice zaczęli zauważać, że ich dzieci są przeciążone i większość swojego czasu po szkole spędzają nad książkami.
W związku z tymi głosami 1 kwietnia 2024 roku w życie weszło rozporządzenie zakazujące zadawania prac domowych w szkole podstawowej. Nauczyciel w klasach I-III nie może zadawać pisemnych prac domowych do wykonania przez ucznia w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych. Wyjątek stanowią ćwiczenia usprawniające motorykę małą, które mogą być oceniane.
W klasach IV-VIII nauczyciel może zadać pisemną lub praktyczno-techniczną pracę domową do wykonania w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych. Nie jest ona jednak obowiązkowa dla ucznia i nie ustala się z niej oceny. Zamiast tego nauczyciel powinien wrócić z informacją zwrotną odnośnie tego, co uczeń zrobił dobrze, a co może poprawić.
W przypadku uczniów szkół ponadpodstawowych prace domowe mogą być zadawane i oceniane przez nauczyciela. Wynika to z faktu, że uczniowie na tym etapie mają już zdolność do samodzielnego planowania nauki.
Część osób uważa, że wycofanie prac domowych ze szkół było złym pomysłem. Według ich zwolenników zadania domowe są potrzebne i przynoszą uczniom wiele korzyści, m.in.:
Prace domowe przede wszystkim dają możliwość utrwalenia materiału, który był przerabiany na lekcjach. Dzięki temu uczniowie łatwiej zapamiętują informacje i mają szansę na lepsze zapoznanie się z tematem. Niektóre zadania domowe, np. projekty tematyczne, mogą inspirować uczniów do rozwijania zainteresowań w obrębie danej lekcji.
Regularne wykonywanie zadań domowych pomaga także lepiej przygotować się do testów, sprawdzianów i egzaminów. Ponadto odrabianie prac domowych wymaga od uczniów samodzielności i odpowiedzialności. W ten sposób uczą się planowania czasu, organizacji pracy oraz samodzielnego rozwiązywania problemów.
Prace domowe w szkołach nie zostały jednak wycofane bez powodu. Mają one swoje wady, które mogą negatywnie wpływać na uczniów i ich proces edukacji:
Nadmiar prac domowych może prowadzić do przeciążenia uczniów, szczególnie gdy mają wiele zadań z różnych przedmiotów. Może to powodować stres, zmęczenie i brak motywacji do nauki. Prace domowe mogą ograniczać też czas wolny i możliwość spędzania czasu z rodziną czy rówieśnikami. Uczniowie, zwłaszcza młodsi, potrzebują czasu na odpoczynek, zabawę i rozwijanie swoich zainteresowań poza szkołą, a zbyt duża liczba zadań może im to uniemożliwiać.
Prace domowe mogą również pogłębiać nierówności społeczne. Uczniowie z mniej wspierających środowisk domowych lub bez dostępu do odpowiednich zasobów, np. książek, komputerów, internetu, mają trudności z ich wykonywaniem.
Jeśli prace domowe są zbyt trudne, czasochłonne lub źle dostosowane do poziomu ucznia, mogą zniechęcać do nauki i wywoływać frustrację. W związku z tym niektórzy rodzice nadmiernie pomagają dzieciom w pracach domowych lub całkowicie je w tym wyręczają, co odbiera uczniom samodzielność i możliwość nauki na własnych błędach.
Co więcej, niektóre zadania domowe są monotonne lub powtarzalne. Sprawia to, że uczniowie wykonują je mechanicznie, bez rzeczywistego zrozumienia materiału. Często kończy się to na odpisywaniu zadań od kolegów czy koleżanek z klasy, co prowadzi do utraty sensu nauki.
To, czy prace domowe są potrzebne, czy nie, to kwestia indywidualna. W nauczaniu domowym, w którym uczeń spełnia obowiązek szkolny poza murami szkoły, nigdy ich nie było. W tym trybie dziecko uczy się samo pod okiem rodzica, dzięki czemu może w naturalny sposób rozbudzić w sobie ciekawość świata, bez narzucanych mu odgórnie zadań.
Opracowano na podstawie:
Koniec prac domowych w szkołach. W edukacji domowej nigdy ich nie było, https://domowi.edu.pl/blog/koniec-prac-domowych-w-szkolach/ [dostęp: 16.03.2025]
Data publikacji: 28-05-2025
